İlk derste “İlkel komünal, köleci, feodal toplum” konusu işlendi. Derste insanın gelişiminde emeğin rolünün, avcı-toplayıcı dönemin, analık hukukunun, sınıflı toplum yapısının oluşmasının, kadının tarihsel yenilgisinin, özel mülkiyetin ve devletin kökeninin, sınıf savaşımlarıyla iktidar değişimlerinin anlatıldı. İki oturum şeklinde yapılan sunumun ardından soru cevapla tartışmalar yürütüldü. İlk ders, Engels’in şu sözleriyle sonlandırıldı:

“Gelişmelerinin belirli bir aşamasında, toplumun maddi üretici güçleri, o zamana kadar içinde hareket ettikleri mevcut üretim ilişkilerine ya da bunların hukuki ifadesinden başka bir şey olmayan mülkiyet ilişkilerine ters düşerler. Üretici güçlerin gelişmesinin biçimleri olan bu ilişkiler, onların engelleri haline gelirler. O zaman bir toplumsal devrim çağı başlar. İktisadi temeldeki değişme, kocaman üst yapıyı, büyük ya da az bir hızla altüst eder. Burjuva üretim ilişkileri, toplumsal üretim sürecinin en son uzlaşmaz karşıtlıktaki biçimidir -bireysel bir karşıtlık anlamında değil, bireylerin toplumsal varlık koşullarından doğan bir karşıtlık anlamında; bununla birlikte, burjuva toplumun bağrında gelişen üretici güçler, aynı zamanda, bu karşıtlığı çözüme bağlayacak olan maddi koşulları yaratırlar.”

Avcılar’da Emeğin Kurtuluşu İşçi Okulu’nun ilk dersi “İlkel ve köleci toplum” konusu işlendi. Derse toplumlar tarihinin sınıf mücadelesi açısından anlamı ve önemi vurgulanarak başlandı. İlkel toplulukların oluşumu, dillerin ortaya çıkışı, avcı toplayıcılık ve köle ekonomisi, kadın cinsinin tarihsel yenilgisi ve tarımın kullanılmaya başlanması ve devletin ortaya çıkışı konuları işlendi.

İlk insan topluluklarının ortaya çıkışı ile birlikte “avcı toplayıcı” ekonomi biçimi ve bu ekonomiye dayanan toplumsal ilişkiler anlatıldı. Sunumda taş çağı boyunca yaklaşık 2.5 milyon yıllık süreçte, insanların ateşi bulması ve taşları yontarak ve uçlarını sivrilterek onlardan ilkel av aletlerini geliştirdikleri ve bu aletlerle hayvanları avladıkları anlatıldı. Madenlerin bulunması ile birlikte, bakır, tunç ve demir kullanılmaya başlandı. Madenlerin kullanılmaya başlanması ile birlikte aletlerin gelişimi de hızlanmış oldu.

Sunumda bu döneme ilişkin şunlar ifade edildi:

“Avcılık ve toplayıcılığın artık insan yaşamında yeterli bir kaynak oluşturamaması yavaş yavaş tarımın ortaya çıkışını da sağlamış oldu. Tarımın ortaya çıkması ile birlikte, üretim araçları, avcı toplayıcı döneme göre görece daha hızlı bir şekilde gelişmeye ve dönüşmeye başladı.”

Sunumun devamında Engels’in “Üretim araçlarının gelişmesi ve üretilen artı değere el konulması sınıflı toplumları oluşturdu” belirlemesi vurgulandı. Tarımın gelişmesi ile yerleşik hayata da geçen insan topluluklarının artık yeni toplumsal biçim olan “köleci toplum ve köle ekonomisi” sürecine evrildiği ifade edildi. Devletin ortaya çıkış süreci aktarılırken şunlar vurgulandı:

“Köleci toplum ekonomisi “köle-insan” insan emeğinin sömürüsü üzerine kurulu bir toplumsal sistemdir. Köle sahipleri ve köleler arasındaki bu üretim ilişkisi köleci toplumun temel ekonomik ilişkisini oluşturdu.”

Devletin ortaya çıkışı, kanunların oluşması vb üzerine “Hammurabi Kanunları”nın da ortaya çıkışı örneklendirilen sunumun ardından soru cevap bölümüne geçildi ve ders bitirildi.

İkinci ders: Kapiitalist toplum

Emeğin Kurtuluşu İşçi Okulu, Kartal’da ikinci dersini “Kapitalist toplum” başlığıyla gerçekleştirdi.

Sunum ilk ders olan “İlkel komünal, köleci, feodal toplum” başlığının özetiyle başladı. Ardından ikinci dersin sunumunda burjuvazinin oluşması, burjuva devrimler, kapitalist toplumun işleyişi ve sosyalist toplumun oluşması açısından bugünden oluşan nüveler üzerine anlatımlar yapıldı.

Derste, kapitalizmde karşı karşıya olan iki sınıf olduğu ve kapitalist üretimin sonlanması için sömürüsüz bir toplumu kurma idealiyle işçi sınıfının öncülüğünde bir devrim ve toplumsal dönüşüm gerekliliği vurgulandı. Kapitalizmin kriz ve savaşlar hali kendi çıkmazını gösterdiği gibi toplumsal dinamiklerin harekete geçmesi için de zemin sağladığı ifade edildi.

Sunumun ardından soru-cevap kısmına geçildi. Bu kısımda teknolojinin gelişmesinin, yapay zeka vb.nin nasıl değerlendirilmesi gerektiği, kapitalizmin kendiliğinden sonlanıp sonlanamayacağı, üretimden gelen gücün nasıl kullanılabileceği üzerine konuşuldu.

Dersin sonrasında Emeğin Kurtuluşu’nun önümüzdeki dönemde yürüteceği “Krizin faturasına, faşist baskıya geçit verme!” kampanyasının duyurusu yapıldı.

Emeğin Kurtuluşu İşçi Okulu, Avcılar’da “Kapitalist toplum” başlığıyla ikinci dersin sunumunu gerçekleştirdi.

Sunumda ilk dersin özetlenmesi yapıldı. İlkel, köleci ve feodal toplumdan, kapitalist topluma gelinen süreç anlatıldı. İnsanın gelişiminde emeğin rolü ile birlikte milyonlarca yıllık evrimine değinilerek kapitalist topluma giriş yapıldı. Kapitalist toplumunda aynı köleci ve feodal toplumlar gibi sınıflı bir toplum olduğu vurgulandı. Feodalizmin yıkıntıları üzerinden ortaya çıkan kapitalist toplumda burjuvazi ve proletaryanın karşıt sınıflar olarak tarih sahnesine çıktığı vurgulanarak, kapitalist politik ekonominin proletaryanın emek sömürüsüne dayalı olduğu anlatıldı.

Kapitalist sömürünün kaynağı olan insan emeğinin özgürleşmesi ancak sosyalizm ile mümkündür denildi. Sosyalizm ise üretim araçlarının özel mülkiyetinin ayrıcalıklı bir sınıfın değil, proletaryanın kontrolüne geçerek emeğin toplumsallaştırılıp, ücretli köleliğin kaldırıldığı bir toplumsal düzen olduğu vurgulandı. Sosyalizmin ise ancak işçi sınıfının öncülüğünde toplumsal bir devrimle gerçekleşebileceği ifade edildi.

Kapitalist toplum sunumundan sonra soru cevap kısmına geçildi. Hemen ardından önümüzdeki ders “Ücretli emek, sermaye ve artı değer” konusu işleneceğinin duyurusu yapıldı.

Kızıl Bayrak / İstanbul

İçindekiler: Aç

İstanbul’da Emeğin Kurtuluşu İşçi Okulu

İlk ders: İlkel komünal, köleci, feodal toplum

İkinci ders: Kapiitalist toplum