---

Bu sayının PDF formatını download etmek için tıklayın

---

Habip ve Ümit’e dair...

Sizinle ayrılalı bir yıl oldu. Bu bir yıl boyunca birçok kez size yazmak istedim. Hatta birkaç kez kalemi elime aldım, ancak yazamadım. Halbuki o kadar çok şey vardı ki size ilişkin yazılacak. Ama, beni yazmaktan hep alıkoyan, sizlerin ölümünü kabullenememekti. Sizlerle ayrıldığımız o karanlık geceden bir ay sonra, ellerimle aydınlık yüzlerinizi pankartlara işlemiştim. Bu hem bana sizi yeniden yaşatmış, hem de sizin yokluğunuzla yüzleştirip acı vermişti.

Bir yıl oldu. Ama tüm canlılığınız ve sıcaklığınız yüreğimde ve beynimde tazeliğini koruyor. Artık sizi, hislerimi ve paylaştıklarımızı akıtmalıyım. Çünkü sizler tüm yaşamınızla partiye, devrime ve sosyalizme aitsiniz. Bu nedenle size ilişkin hiçbir şey saklı kalmamalı. Uğruna tereddütsüzce öldüğünüz bayrağın taşıyıcısı genç ve geleceğin kuşakları, bu bayrağı kanlarıyla kızıllaştıran, emekleriyle yücelten siz iki yoldaşımızı tanısınlar. Sizler gibi tek bir leke sürülmeyip, gözbebeği gibi korunsun. Çünkü sizi anlamak partimizi anlamaktır. Sizi tanımak partimizi tanımaktır. Çünkü siz “partimizin özü ve özeti”siniz.

Sizinle fiziki olarak ayrıldığımız o geceden sonra daha birçok gece birlikte düşmanla göğüs göğüse çarpıştık, kan akıttık, kan döktük. Ama her defasında kazanan bizdik ve öldükçe yeniden ayağa kalkıp düşmanın karşısına dikildik. Omuz omuza çatıştık, kucak kucağa gözlerinizin parıltısında şehit düştük. Bir rüya değildi bu. Birlikte yaşadığımız, çağlar boyu yaşanan ve yaşanacak olan sevdalı bir türkünün yolculuğuydu. Yolun bittiği yerde, Ümit yoldaşın en güzel ve hiç bitmeyen kahkahası duyuluyordu.

Devrimci yaşamının büyük bir bölümünü geçirdiği cezaevlerinin birinde tanışmıştık Habip’le. Ben henüz devrimci mücadeleyle yeni tanıştığım bir evrede yakalanıp tutuklanmıştım. Bu ilk deneyimimde poliste kötü bir tutum almış, bunun verdiği ezikliği yaşıyordum. Tutuklanmam aynı zamanda, henüz yüzleşemediğim birçok zayıflığımla, küçük-burjuva hayal ve beklentilerimle de yüzleştirmişti beni. Sarsılmıştım, ama devrimden yana henüz bir tercih yapamadığım yerde boşlukta kalıyor, yaşama ve kendime küsüyordum. Tam da böylesi bir durumda, Habip yoldaş yüreğime inen perdeyi parçaladı, nabzıma güç taşıdı.

Habip uzun yıllar tanırcasına insanın yüreğinin derinliklerine ulaşıyor, uzlaşmaz, katı bir acımasızlıkla tüm zayıf yanları, zaafları ve küçük-burjuva kaygıları eziyor, aşağılıyordu. Bunu yaparken, karşısındaki insan tam anlamıyla sarsılıyor ve kendisiyle yüzleşiyordu. Ama Habip bununla birlikte, o ana kadar zayıf, sallantılı kalmış olumluluklarımızı ve ileri yanlarımızı da yakalamasını biliyor ve onları besliyordu. Böylece, olumsuz ve düzene ait olan ne varsa sizde ezilirken, devrimden yana olan herşey gürleşip, gelişiyordu. Habip, tüm bu ilişkimiz boyunca beni bana tanıttı, kişiliğime kendisinden çok şey kattı.

Küçük-burjuva yanlarımızla savaştığı yerde, O, uzlaşmaz, sert ve acımasız biriydi. Ancak devrim ve onun değerleriyle, emekle karşılaştığı her yerde, içten ve sıcak bir dosttu. Bir insanda en küçük bir kıpırtı gördüğünde canla başla uğraşır, emek harcar, onu yakalamaya çalışırdı. Habip’in kişiliğinde devrime adanmışlığı, yoldaşça bağlılığı, sevgiyi tüm yalınlığıyla görmek mümkündü.

Bu cezaevinde Habip’le yaklaşık birbuçuk ay beraber kaldık. Birbuçuk ay sonra Habip tahliye oldu. Ayrılırken “Başka bir yerde ve daha farklı koşullarda buluşmak üzere” vedalaştık. Bu vedalaşma aynı zamanda daha ileriden mücadeleye katılma yönünde Habip’e verdiğim bir sözdü. Yönümü bulmakta zorlandığım o günlerde, sıkıştığım anlarda, Habip’e verdiğim bu söz bana güç verdi, mücadelede kararlı bir biçimde yol almama yardımcı oldu. Bu dönemde en çok istediğim şeylerden biri, Habip’le omuz omuza yürümek ve çalışmaktı.

Habip’in tahliyesinden yaklaşık yedi ay sonra ben de tahliye oldum. Tahliye olacağım gün büyük bir coşkuyla sıcak mücadeleye dönmenin son hazırlıklarını yaptığım dakikalarda, Habip’in yeniden tutuklandığı haberi geldi. Böylece Habip’le dışarıda beraber çalışma olanağı da boşa çıkmış oluyordu.

Habip’le bundan sonraki ilk görüşmemiz ölüm orucu eyleminin hemen sonrasına denk geldi. Cezaevinde görüşüne gittiğimde ilk önce beni tanıyamamıştı. Kendisine beraber kaldığımız cezaevinin adını söylediğimde, gözlerinde okunan bir mahçuplukla beraber; “Başka koşullarda görüşmek istemiştik, olmadı. İşte yine cezaevindeyim” demiş, sonra da hatırlamamasının nedeninin ölüm orucundan kaynaklı hafıza zayıflaması olduğunu söylemişti. Konuşmamız sırasında sözlerinde ve gözlerinde tam bir coşkunluk görülüyordu. Mücadeleye devam etmem onu oldukça sevindirmişti.

İlk sorularından biri, benimle aynı zamanda alınıp, sonra beraber bırakıldığımız kişilerin durumuna ilişkindi. Bu kişiler dışarıya çıktıktan sonra mücadeleye devam etmemişlerdi. Durumu anlattığımda Habip bunu sakince karşılamış, ardından özetle şunları söylemişti:

“Yoldaş, ben yıllardır ailemle görüşemiyorum, defalarca işkenceden geçirildim, sağlığım bozuldu, bir bacağımı kullanamıyorum, kaybetme durumum var. Yıllardır cezaevinde yatıyorum. Ama ben mutluyum, özgürüm. Çünkü tüm yaptıklarımı ideallerim uğruna yaptım. Biz bedel ödemiyoruz. Asıl bedeli ödeyenler onlar. Mücadelemiz karşısında maruz kaldığımız şeyler bedel değildir, acı vermez, tersine bizleri yüceltir, özgürleştirir. İnsana acı veren, ideallerini bir yana bırakmaktır. Bu insanı insan yapan herşeyin yitirilmesidir ki, bundan büyük bedel olmaz.”

Son derece değerli olan bu düşüncelerin Habip’in ölümsüzleşmesinden sonra apayrı bir anlamı var bugün. Habip yoldaşın bedeni düşman tarafından kesildi, biçildi, hunharca işkencelere tabi tutuldu. Ama Habip yoldaş ölümsüzleşerek yüceldi ve özgürlüğün doruğuna ulaştı. Şimdi Habip’in yüzündeki ifadeyi görebiliyorum; içten bir gülümseyiş ve sonsuz bir mutluluk.

Habip’le birkaç kez daha Ulucanlar’da camın arkasından görüştük. Yaptığımız görüşmelerde, dışarıda yaşanan her türlü gelişmeyi öğrenmek için muazzam bir çaba gösteriyor, sorunlara yanıtlar üretiyordu. Ama cam arkasından yapılan bu görüşmeler uzun sürmedi. Bu defa ben de yeniden tutuklanmış ve kısa bir süre sonra Habip’in kaldığı Ulucanlar Cezaevi’ne götürülmüştüm. Bir kez daha Habip’le yüzyüze görüşme ve aramızda hiçbir sınır olmadan ona sarılma şansını elde etmiştim. Bir devrimci için tutuklanmak her zaman iki türlü acı verir. Birincisi, politik faaliyetten (tabii ki politik faaliyet alanlarıyla dolaysız bağ anlamında) koparılmasıdır. İkincisi ise, bu durumun genellikle devrimcinin yaptığı hatalardan kaynaklanıyor olmasıdır. Ben de tutuklanmamla beraber bu acıyı yüreğimde duyuyordum. Ancak bununla birlikte, kontrol edemediğim bir his beni heyecanlandırıp coşkulandırıyordu. Bu, Habip’le yüzyüze gelecek olmanın verdiği bir histi.

Ulucanlar’a getirildiğimde, Habip’le kapı altında karşılaştık. Doyasıya sarıldık birbirimize, hasret giderdik. Bir kez daha ilk ayrılışımızda yaptığımız konuşmayı hatırlatıp, gülüştük.

Ulucanlar’da katliama kadar beraber geçirdiğimiz süreç boyunca Habip’i çok daha iyi tanıma şansım oldu. Davaya sonsuz inanç tüm yalınlığıyla Habip şahsında ifadesini buluyordu. Ama daha önce kısmen görüp tanıdığım, bu süreç boyunca ise daha yakından görüp yaşadığım yanıysa, içtenliği, yaşadığı duygusal yoğunluk ve hassasiyeti oldu. Düşmanı karşısında oldukça acımasız olan Habip, yoldaşlarına karşı son derece hassas ve içtendi. Bu yapısıyla yoldaşlarıyla ilişkilerini derinliğine yaşıyor, yaşanılan herşeyi yoğun olarak hissediyordu. Bu anlamıyla Habip’in yüreğinde koskoca bir çocuk yaşıyordu. Düşmanına karşı acımasız olan Habip, tam da bu nedenle ve bu sayede bu kadar saf, yalın, içten ve samimiydi. Ümit’le bu kadar derin bir yakınlaşmayı sağlamaları da bence buradan kaynaklıydı.

Katliamdan sonra, Habip’e daha sıkı sarılmadığım, ayrılırken son bir kez daha kucaklayamadığım için kahroldum. Cezaevinde kaldığımız süreçte onunla paylaşamadığım her dakikaya lanet okudum.

Habip’in “Tekoşin” olduğunu katliamdan sonra öğrendim. Öğrenmemle beraber içimdeki acı daha da büyüdü. Çünkü Tekoşin devrimci değerlerle tanışmamızda ve devrimci kimliğimizin şekillenmesinde bizim için sembol bir isimdi. Ekim’in çıkan her yeni sayısında Tekoşin’in yazılarını büyük bir ilgi ve şevkle arardık. Gördüğümüzde birbirimize ilk verdiğimiz haberlerin başında Tekoşin’in yazıları gelirdi. Şimdi Habip yoldaşın devrimci kimliğimin biçimlenmesindeki rolünü daha net bir biçimde görüyorum.

Habip yoldaş yaşamıyla komünist kimliğin eşsiz örneklerini verdi. Bir komünist gibi yaşadı ve yaşamının son dakikalarına kadar bir komünist gibi çarpıştı. Şehit düşüp, devrim tarihimizin eşsiz bir yerine taht kurdu. Habip yoldaş kavgamızın her anında bizimle ve kavganın her parçasında Habip yoldaşın izi var.

Ümit’le ilk tanışmamız da yine cezaevinde olmuştu. İlk tutuklandığım dönemdi. Habipler yeni tahliye olmuşlardı. Polis kameramanına dersini verdikten sonra, bulunduğumuz cezaevinin özel tip kısmına getirilmişti. Yanımıza getirilmesi için yaptığımız girişimler boşa çıkmış, yakın dönemde tahliye olacağı için de fazla zorlamamıştık. Yazılı notlarla haberleşiyorduk. Bizim için Ümit üniversiteli genç bir yoldaşımızdı. Ancak bu düşüncemiz bir süre sonra değişti, Ümit bizi epeyce şaşırtmıştı. ‘96 1 Mayıs’ı sonrasında kendisine düşüncelerini sormuştuk. Kısa bir metin bekliyorduk. Ama gelen metin sekiz sayfa idi ve metindeki düşünsel güç ve birikim oldukça dikkat çekiciydi.

Biz tahliye olduğumuzda, Ümit halen tutsaktı. Yanlış bir yönlendirmeden dolayı tutukluluğu uzamıştı. Bizden çok sonra tahliye olabildi.

Ümit’le yüzyüze ve gerçek anlamıyla tanışmamız, birkaç kez aynı ortamda bulunuyor olmamızdan kaynaklı yan yana gelişler sayılmazsa, Ulucanlar’da mümkün olabildi.

Ulucanlar’da iç politik süreçlerimiz boyunca Ümit’in tartışma ve değerlendirmelerde ortaya koyduğu düşünsel kapasite beni Ümit’e daha da yakınlaştırıyordu. Ümit’le konuşmak, tartışmak ve onu dinlemek apayrı bir heyecan veriyordu. Bu yakınlaşma daha öncesinde, “B.Özen/A.Özen” imzalı yazıların içerdiği zengin teorik-politik değerlendirmeler üzerinden başlamıştı. Bu değerlendirmeler ufkumda yeni pencereler açıyor, devrimci teoriyi kavramada ve güncel gelişmelere uygulamada önemli bir düşünsel yetenek ve zenginlik kazandırıyordu.

Ancak düşünsel çerçevede oluşan bu ilgi ve yakınlık, henüz kişisel ilişkiler çerçevesinde aynı düzeye sahip değildi, bir kopukluğu dahi ifade ediyordu. Kişiliğini yakından tanıyamamış olmam nedeniyle, Ümit başlangıçta bende itici bir etki uyandırmıştı. Ümit’in ilişki ve davranışları, kendini önemseyen, karşısındakini küçümseyen küçük-burjuva bir kişi izlenimi yaratmıştı. Ancak Ümit’i tanıdıkça ne denli yanıldığımı anladım. Böylece düşünsel çerçevedeki ilgi ve yakınlık kişisel ilgi ve yakınlaşmayla da birleşti. Ümit bu anlamda da beni şaşırtıyordu. Çünkü, o itici görünümün altında Habip kadar sade ve yalın, Habip kadar içten ve samimi, Habip kadar yüreği bir çocuk tazeliğinde eşsiz bir insan vardı.

Ümit sadece düşünen bir önder, savaşan bir nefer değildi. Aynı zamanda günlük yaşamında hep içten, fedakar ve devrimciydi. Zamanının büyük bölümünü yazarak ve politik yaşama ilişkin pratik işlerin yürütülmesiyle geçiren Ümit, günlük yaşamın sıradan ve çoğu zaman bir yük olarak görülen işlerine de sakınmasız bir şekilde ve istenildiği zaman tüm işlerini bir yana bırakarak koşardı. Koğuşun temizlenmesi, çamaşır yıkanması, mutfaktan malzeme taşınması gibi işler (hiç sevmemesine rağmen) Ümit tarafından, hiçbir yakınmayla karşılaşılmadan, yerine getirilirdi.

O, tüm bu pratiğiyle görüldüğü üzere, geleneksel çizginin önder tipolojisinden oldukça farklıydı. Eylem dönemlerinde belirli işler için ekipler oluşturulurdu. Nöbetlerden pratik organizasyonlara kadar, Ümit yoldaş eylemlerde gerçek bir nefer gibi çalışırdı. Oluşturulan nöbet ekiplerinde bir kişiye ekip başı olarak sorumluluk verilirdi. Ümit’in bulunduğu ekiplerde bu sorumluluğun verildiği genç insanlar, aldıkları yetkinin heyecanıyla, zaman zaman ekiptekilere emirler yağdırırlardı. Elbette her türlü pratik işe koşan Ümit yoldaşın düzeyi ve konumu bu insanların önderlik anlayışlarıyla uyuşmuyordu. Ama Ümit tam bir sadelikle görevlerini yerine getirir, bu gençlerin emrivaki tutumlarını anlayışla karşılardı. Bu durum zaman zaman bizlerin tepkisine yol açardı. Ancak Ümit yoldaş bu durumu gülerek karşılar, önemsemediğini söylerdi.

Ümit, bir yandan düzenle uzlaşmaz devrimci bir kimlik, bir yandan yaşamın pek çok alanında koşturan, yoğun bir enerji sergileyen biri, ama bir yandan da insani olan herşeyi sahiplenip yaşayan bütünlüklü bir kişiliğe sahipti. Bu çok yönlü kişiliği yaşamın en küçük bir anında görmek mümkündü. Katliama evrilen sürecin başlangıcı olarak ifade edilebilecek olan işgalin gerçekleştirildiği 2 Eylül günü görüp yaşadıklarım bunun bir örneğidir.

2 Eylül gecesi katliam kasveti taşıyan bir hava vardı. İşgal sonrası koğuşlarda tam bir belirsizlik hakimdi, her an bir saldırı olabilirdi. Ama aynı saatlerde, işgal edilen koğuşta Ümit yoldaşla tetikte beklerken, bir yandan da Ümit bize birçok çocuğunun olmasını istediğini büyük bir heyecanla anlatıyor, sonra birlikte çocuklara isim bulmaya çalışıyor ve nasıl bakacağımızı planlıyorduk.

İşgal süresince Ümit’le ilişkilerimiz daha da yoğunlaşmıştı. Sık sık özel sohbetler yapıyor, tartışıyorduk. Bu sohbetlerden birini -katliamdan bir gün önceydi- hiç unutmadım. Karanlığın çöktüğü saatlerde küçük havalandırmada oturan Ümit, yıldızları seyrederek düşüncelere dalmıştı. Yanına oturup ne düşündüğünü sorduğumda, bana yalın bir biçimde, “ölümü!” demişti. Önce güldüm, sonra nasıl ölümü düşündüğünü sordum. Bana 27 yaş üzerine yaptığı kurguyu anlattı. Artık 27 yaşına basmıştı. Daha sonra ölüm üzerine konuşmaya başladık. Bana daha önce bir yakınımın ölüp ölmediğini, öldüyse arkasından ne hissettiğimi sordu. Babamdan ve kaybedilme tehlikesi olan bir yoldaştan sözederek, ölümün arkasından öfkelendiğimi söyledim. Aynı soruyu kendisine sorduğumda ise bana şu cevaba vermişti:

“Öğrenci gençlik mücadelesi içinde olduğum dönemde bir arkadaşım kaybedilmişti. Ben de çok öfkelendim. Ama tiksindim de. Çünkü bu arkadaşın çok yakın bir arkadaşı, onun kaybedilmesinin ardından mücadeleyi bırakıp uzaklaşmıştı. Düşünebiliyor musun, en yakın arkadaşın-yoldaşın kaybediliyor ve sen ona sırtını çeviriyorsun. Böyle bir davranışa karşı başka ne hissedilir ki...”

Ümit’le yaptığımız son konuşma, katliamdan bir iki saat önce olmuştu. Konuşmamız Parti’nin birinci kuruluş yıldönümüne ilişkin yapmayı planladığımız etkinlik üzerineydi. Konuşmamız boyunca, Parti’nin kuruluşunun ardından yenilen operasyon nedeniyle Parti’nin gerektiği biçimde tanıtılmamasında üzerine düşen sorumluluğun ağırlığını duyduğu hissedilebiliyordu. Ümit cezaevi koşullarında ve özelde eylem içerisinde bulunmamıza karşın, Parti’nin kuruluşunu en iyi biçimde kutlamamız gerektiğini söylüyor ve bu koşullarda Parti’nin gerçek anlamda tanıtılması için neler yapılması gerektiğini sıralıyordu. Nöbet saatimizin gelmesi nedeniyle, konuşmamızı daha sonra devam etmek üzere bitirdik.

Birkaç saat sonra operasyon başladı. Ümit yoldaş en önde çarpışarak yaralandı. Onu kollarımıza alarak, çekildiğimiz havalandırmanın bir köşesine oturttuk. Bu anda Ümit yoldaşın şehit düşebileceğini aklımdan bile geçirmemiştim. Ümit’i bırakarak çatışmanın sürdüğü saflara döndüm. Bir süre sonra yaralanıp geri çekildiğimde, Ümit’le göz göze geldik. O an gözlerindeki sıcaklığı hissettim, yüreğim titredi. Sonradan anladım ki, gözleriyle beni sarıp sarmalıyor, vedalaşıyordu...

Siz iki yoldaşım, siz uğruna tereddütsüzce öldüğünüz bu davayı daha da güçlü kılıp yücelttiniz. Sizlerin yaşamınız pahasına yarattığınız eser sonsuza kadar yaşayacak. Çünkü sizler yaşamınız ve ölümünüzle bir kez daha bu davanın yıkılmaz olduğunu gösterdiniz. Çürümüş ve can çekişmekte olan düzen, sizin şahsınızda bir kez daha bu davaya çarptı ve parçalandı. Size söz veriyoruz ki, hakettiği yeri de günü gelecek boylayacak. Katliamların, cinayetlerin, sömürünün ve yıkımın hesabını vererek...

Katliamların hesabını soracağız!
Kanlı düzenlerini yıkacağız!

Bir yoldaşınız