14-15 Ocak tarihlerinde Mısır’da gerçekleştirilen referandumun kesin sonuçları açıklandı. Sonuçları açıklayan Mısır Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Nebil Salib, katılımın %38.6, yeni anayasaya evet diyenlerin oranının ise %98.1 olduğunu belirtti. Buna göre, yeni anayasayı kabul eden seçmenlerin sayısı 20 milyona ulaştı. ‘Evet’ oylarının bu kadar yüksek olması, yeni anayasayı reddeden İhvan (Müslüman Kardeşler) ve yandaşlarının referandumu boykot etmelerinden kaynaklanıyor.

2012’de İhvan tarafından gerçekleştirilen referanduma katılım oranı %30 sınırında kalmış, oy kullanan 16 milyon seçmenin ise sadece 10 milyonu anayasaya evet demişti. Buna rağmen İhvan ve destekçileri, referandumun gayr-ı meşru olduğunu iddia ediyor ve yeni anayasayı tanımayacaklarını belirtiyorlar.

En yüksek katılımlı referandum

Mısır, sık referandum yapılan ülkelerden biri. Örneğin 1952’den bu yana, Mısır’da 20’yi aşkın referandum gerçekleştirilmiş. Ancak Mısır, referandumlara katılımın düşük olduğu ülkelerden biridir aynı zamanda. Bundan dolayı %38.6 oranındaki katılım, Mısır tarihinin en yüksek katılımlı referandumu oldu.

İhvan ve destekçilerinin boykotuna rağmen, katılımın bu oranda olması, Mısır koşullarında yeni anayasaya verilen güçlü bir destek olarak değerlendiriliyor. İhvan’ın henüz Mısır halkı nezdinde teşhir olmadığı bir dönemde yapılan referandumla kıyaslandığında, arada belirgin bir fark olduğu görülüyor; yeni anayasaya evet diyenler, İhvan anayasasına evet diyenlerin iki katı oldu.

Mısır’da yapılan referandumlara kadınların katılımının, ilk defa bu düzeyde yoğun olması dikkat çeken bir diğer nokta. Bu durum, kısa ömürlü dinci-gerici İhvan yönetimi döneminde kadınlar üzerindeki baskıların belirgin bir şekilde artmasıyla doğrudan bağlantılıdır.

“Demokrasi bayramı”

Ordunun etkisindeki geçici yönetim ile ulusalcı laik/liberal laik partiler, referandumu, “Mısır halkının demokrasi bayramı” ilan ettiler. Bu kesimler, referandumun geçici yönetim tarafından ilan edilen “yol haritası” açısından önemli bir eşik olduğunu ve bunun yol haritasındaki diğer hedefleri gerçekleştirmeyi kolaylaştıracağını savunuyorlar.

Mısır burjuvazisinin bu kesimleri, İhvan’ın etkisini mümkün olduğunca sınırlamak, 25 Ocak 2011’den beri devam eden halk hareketini aşamalı bir şekilde tasfiye etmek ve büyük bir sarsıntı geçiren sistemi tahkim etmek için çalışıyorlar. Yeni anayasayı, bu yönde atılmış önemli bir adım olarak değerlendiren bu kesimler, cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin önümüzdeki aylarda yapılmasıyla, bu hedeflerine daha da yaklaşmayı umuyorlar.

İhvan’dan “iç savaş” tehdidi

Referandumu boykot eden, bazı kentlerde ise fiili engelleme girişimlerinde bulunan İhvan, yeni anayasayı tanımayacağını ilan etti. Referandumun meşru olmadığını savunan İhvan şeflerinin argümanları, bu iddialarına rağmen, zayıflamış bulunuyor. Hal böyleyken, “meşru başkan Muhammed Mursi”dir söylemini sürdürmeleri, İhvan’cıları gülünç duruma düşürüyor.

Referandum sonuçlarının belli olmasından sonra, “iç savaş hayırlı olsun” tehdidi savuran İhvan şefleri, yeni anayasanın kabul edilmesinden duydukları rahatsızlığı da itiraf etmiş oldular. Nitekim son günlerde özellikle üniversitelerdeki genç militanlarını sokak eylemlerine yönlendiren bu şefler, ortamı germeye ve gündemde kalmaya çalışıyorlar.

Eylemlere katılımın yüzlerle, hatta bazen onlarla sınırlı kalmasına rağmen, İhvan militanları hem kolluk kuvvetleriyle hem eylem gerçekleştirdikleri bölgelerde yaşayan halkla çatışıyorlar. İç savaş tehditleri eşliğinde sürdürülen bu politika İhvan’ın halk nezdindeki itibarını daha da zedelemiş görünüyor. Öte yandan bu politika, geçici yönetimin kimi zaman İhvan militanlarına ölçüsüz bir şiddet kullanmasının gerekçesi oluyor.

Bazı yayın kuruluşları, Irak ve Şam İslam Devleti’ne (IŞİD) bağlı yüzlerce cihatçının Mısır’a ulaştığına dair haberler yayınlamaya başladılar. Bu da dinci-gerici akımların, en azından belli bir süre için Mısır’da kanlı cinayetler işlemeye devam edeceklerine işaret ediyor. Fakat bu türden eylemler yapsalar bile, “iç savaş” düzeyine çıkartma gücünden yoksun görünüyorlar. Bu arada 25 Ocak’ta halk isyanının 3. yıldönümünde alanlara çıkma çağrısı yapan İhvan ve müttefikleri, gövde gösterisi yapmaya hazırlanıyorlar.

Anayasaya evet, mücadeleye devam

Mısır’ın sol/sosyalist parti ve örgütlerinin ezici bir çoğunluğu yeni anayasaya evet dedi. Sadece kimi zaman İhvan’la yanyana gelen Devrimci Sosyalistler ile 6 Nisan Gençlik Hareketi referandumu boykot ettiler.

Sol/sosyalist güçler, yeni anayasanın pek çok sorun ve eksiklik içerdiğini dile getiriyorlar. Buna rağmen referanduma katılım ve evet oyu verilmesi yönünde propaganda yaptılar. Bu tutumu, yeni anayasanın hem işçiler, emekçiler ve kadınlar için kazanımlar içerdiğini hem “terör örgütü” ilan edilen İhvan üzerindeki basıncı daha da arttıracağı gerekçesine dayandırıyorlar.

Yeni anayasa, Mısır’ın geçmişteki anayasalarıyla kıyaslandığında belli bakımlardan ileri maddeler içeriyor. Ama buna karşın dört dörtlük bir burjuva anayasadır. Bazı ileri maddeler içermesi ise, halk isyanının ikinci dalgasına yaslanarak işbaşına gelen geçici yönetimin, halen hareket halindeki işçilerin, emekçilerin, gençlerin, kadınların basıncı altında olmasından dolayı.

Yeni anayasayı sınırlı/sembolik bir kazanım olarak değerlendiren, sol/sosyalist güçler, halk isyanında yükseltilen taleplerin kazanıma dönüştürülmesi için mücadeleye devam edeceklerini belirtiyorlar. Egemen sınıflar arasındaki çatışmanın tarafı olma tuzağına düşmeden, bağımsız devrimci bir bayrak yükseltebilirse eğer, Mısır’da sol/sosyalist güçlerin önü açık olacaktır.