Futbol endüstrisinin muhalif sesiÇarşı, kendine karşı!Kapitalist dünyada sporun tanımlanması baştan aşağı değişmiş durumda. Herşey gibi sporu da metalaştıran kapitalizm, spora biçtiği rolle de yeni kaleleri fethetmekte, tüm toplumu saran geniş bir zincir oluşturma yolunda emin adımlarla yürümektedir. Din, milliyetçilik gibi eski araçlarının yanına sporu ve özellikle de futbolu ekleyen burjuvazi yarattığı çemberin içinde debelenenleri de büyük bir zevkle izlemekte, her fırsatta da bundan yararlanmaktadır. Ancak herşeye rağmen akıntıya kürek çekenler ve beklenmeyeni beklenmeyen yerden filizlendirenler mevcut. Futbol tribünlerini şovenizmin ve fanatikliğin kalesi haline getiren kapitalizm, aykırı seslerin gücü karşısında da çaresizliğini gizleyemiyor. Geçtiğimiz yıllarda İtalya’nın Livorno şehrinin takımının tribünlerden sosyalizmin haykırılması ve tüm dünyada futbolu gerçekten seven milyonlarca insana ilham olması ırkçılığın yükseldiği tribünlere yeni bir soluk getirmişti. Daha çok karşı takıma saldırmak ve deyim yerindeyse anlamsız olaylar çıkarmak üzere örgütlenen taraftarların böylesi “tuhaf” bir zeminde örgütlenmesi herkesi şaşırtmıştı. Livorno tribünlerinde orak-çekiçli bayrakları ile tezahürat yapan binler, Stalin’in doğum gününde pankart açarken sağcı başbakan Berlusconi’nin baş düşmanı olmuştu. Örneğin İtalya’daki tüm tribünlerde “Irak’ta ölen askerler için saygı duruşu” yapılırken Livorno taraftarları “işgalcilere saygı duymadığını haykırmış” ve “her yıl iş kazalarında ölen binlerce işçi var onları anan var mı?” diye sorarak saygı duruşunu arkalarını dönerek protesto etmişlerdi. Futbolun bu aykırı sesi, gözlerin birden anti-faşist söylemleri öne çıkaran tribünlere çevrilmesine yol açtı. Bir yerlerde sesi kısılmış, duyurulmamış bir dizi tribün olduğunu da yine bu sırada öğrenmiş olduk. Bu taraftar gruplarının gücü ve etkisi itibariyle ülkemizdeki tek örneği ise ÇARŞI olarak bilinen Beşiktaş taraftar grubu oldu. “Ç”’si orak-çekiç “A”sı anarşizmin simgeleriyle ülkenin tüm duvarlara kazınan isim futbol seyircisinin aklına kazındı. Bu grup diğer taraftarlardan ya da taraftar gruplarından ilginç bir bileşen olmasıyla ayrılırken maçlarda takındığı tavırlar, açtığı pankartlar, dile getirdiği tezahüratlarla Türkiye’deki diğer taraftar gruplarına göre farklı bir yol izledi. Protest tavrını savaş karşıtı eylemlerden 1 Mayıslar’a kadar her yerde ifade eden Çarşı grubu, statlarda da açtığı aykırı pankartlarla dikkat çekti. Barcelonalı Afrika kökenli futbolcu Eto’nun uğradığı ırkçı hakaretleri “Hepimiz Eto’yuz!” diyerek karşılayan Çarşı, içinden bir ölüm orucu direnişçisi çıkarttı. Ölüm orucu şehidi Berkan Abatay’ın ardından “Yaşasın ölüm orucu direnişimiz!” sloganını kısa süreliğine de olsa tribüne taşımayı başaran Çarşı, herşeye karşın endüstriyel futbolun rüzgarına karşı duramadı. Çarşı logolu ürünler mağazaların raflarında yerini alırken, hala neden olduğu anlaşılamayan bir şekilde bir taraftar liderinin öldürülmesi önce reddedilen daha sonra realite haline gelen grubun kimliğini sorgulatır hale geldi. Çarşı kapitalizmin tüm girdaplarını dolaşmaya başladı. Grubun adı bin çeşit çeteyle anılan Sinan Engin’in futbol takımının menajerliğine getirilmesi konusunda ikircikli bir tavır izledi ve Engin’in tehditlerini karşılıksız bıraktı. Herşeye karşın duruşuyla ve takımına bağlılığıyla tüm diğer taraftar gruplarından farklı bir yerde durmaya devam etmişti Çarşı… Ancak bu güzel öykünün de sonu geldi. Kendi deyimleriyle “siyah-beyaz, ölüm-yaşam” diyalektiği, içinde bu duruş daha fazla yaşayamadı. Hayatı döndüren bu diyalektik denge içinde kazanan ölüm oldu ve Çarşı liderleri grubu feshettiklerini açıkladılar. “Çarşı ruhtur yaşayacak, Çarşı kapatılamaz” vb. söylemleri bir kenara, üstüne şovenizmin ve holiganizmin kesif kokusu sinmiş statlara kendi duruşuyla yeni bir soluk taşıyan bu aykırı ses kendini var edemedi. Çarşı devam eder veya etmez ancak git gide iğrençleşen futbol arenası, şike, milliyetçilik, ırkçılık ve asıl önemlisi güçlenen futbolun endüstrileşmiş biçimi zaten birkaç insanın öznel çabasıyla çizgisini koruyan Çarşı’yı yutmuş oldu. Futbol sektörü eksik güdük bir muhalif sesi bile söndürecek denli kirlenmiş Türkiye’nin tartışmasız en “karizmatik” tribün odağını yok etmiş durumda. Elbette Beşiktaş tribünlerinin tavrı bundan sonrası açısından belirleyici olacaktır ancak şekilsiz muhalefet biçimi ve anarşist görüntüsüne rağmen “Çarşı bir tek Atatürk’e karşı değil” diyecek kadar resmi söylem içindeki grubun yeniden aynı gücü toplaması çok da olası gözükmüyor. Kapitalizmin ufak çapta bir muhalefeti bile kirletmek için yaptıklarını Çarşı meselesi açıkça ortaya koymuştur. |
