Kriz ve emekçiler: Ne yapma(ma)lı?Yüksel AkkayaKapitalizm her seferinde daha yaygın ve daha şiddetli krizlerin yolunu açarak ve bu krizlerin üstesinden gelme araçlarını azaltarak krizleri aşıyorsa devrimcilere, sosyalistlere düşen bu krizleri aşma politikaları üretmek, krizleri aşma araçlarını çoğaltmak değil; tam tersine, krizlerin kaynağın kapitalizm olduğunu göstermek, devrimci araçları çoğaltmak olmalıdır. Üstelik bu krizin kapitalizmin krizi olmasının ötesinde bir başka özelliğe mutlaka vurgu yapmak gerekir: Bu bir emperyalist dönem krizidir, bir başka ifade ile bu bir emperyalizm krizidir. Öyle olduğu için de bakış açısı ve politikalar buna göre oluşturulmalıdır. Eğer bu krizi bir emperyalizm krizi olarak kabul edeceksek, yapılacak olanlar, bu süreçte, işçi sınıfına, emekçilere, ezilenlere, kır ve kent yoksullarına, bu düzende emekçilerden, ezilenlerden, kır ve kent yoksullarından, işçi sınıfından yana, onların lehine bir takım düzenlemelerin yapılamayacağını, sorunun kaynağının bu düzen, bu sistem olduğunu göstermektir. Zira, kriz anları suyun berraklaştığı, takkenin düştüğü, akla karanın ayırt edildiği, daha kolayca görüldüğü anlardır. Bu nedenle bu süreçte, düzen içi, düzeni tahkim edecek çözüm önerilerinde bulunmak devrimci ve sosyalist politika ile örtüşmez. Kriz dönemleri, emperyalist düzende, sistemde bütün demokratik istemlerin siyasal bakımdan neden kabul edilmelerinin zor olduğu ya da bir dizi devrimlere başvurmaksızın elde edilemeyişlerinin “erişilemez” olduğunu göstermek açısından çok önemli anlardır. Böyle olduğu için de, işçi sınıfına, emekçilere, ezilenlere, kır ve kent yoksullarına en temel gereksinimlerini de içerecek taleplerin kabul edilemeyeceğini göstermek için kriz dönemlerinde mutlaka bu talepler en radikal şekilde dile getirilmelidir. Burada önemli olan, erişilemez talepler ile krizi aşmaya yönelik öneriler arasındaki ince ya da kalın ayrıntıyı gözetmektir. Kuşkusuz, bir düzeni, sistemi ve onun kaçınılmaz krizlerini daha açıkça göstermek, ortaya koymak için. Kriz dönemleri, Lenin’in bir başka bağlamda söylediği ifade ile benzeştirilirse, emperyalizmin kapitalizme, kapitalizmin ilk dönemlerine göre siyasal üstyapının “demokrasiden” siyasal gericiliğe geçişinin de gösterilebileceği en önemli anları oluşturur; bu nedenle mutlaka iyi değerlendirilmesi gerekir. Çünkü, Lenin değerlendirmesi ile “Demokrasi serbest rekabete tekabül eder. Siyasal gericilik tekele tekabül eder”.i Zira, sorun bir parça da özgürlük ve egemenlik sorunudur. Tekelci kapitalizm olan emperyalizm için önemli olan, aslolan egemenliktir ve burada demokrasiye yer yoktur. Aynı anlama gelmek üzere sosyal, iktisadi ve siyasal haklara da yer yoktur. Emperyalizm bu hakları “erişilemez” kılmaya çalışır. Ancak, bu tutum, bunların erişilemeyeceği anlamına gelmez. Bunu göstermek için de emperyalizmin erişilemez olarak gösterdiği şeylerin, hakların aslında emperyalizmin doğası gereği olduğunu göstermek gerekir: Bu da bu hakları ısrarla bir siyasal mücadele aracına dönüştürmeyi gerektirir. Bu hakların elde edilmesi kriz içindeki emperyalist bir düzende zordur, zira sorunun kaynağı düzenin kendisidir. Önemli olan da bunu göstermektir. Emperyalist sistemin bir kez daha bir kriz ile sarsıldığı bu dönemde devrimciler sosyalistler siyasal, sosyal ve iktisadi bakımdan emperyalistlerin kabul edemeyeceği ama halkın, emekçilerin, kır ve kent yoksullarının, ezilenlerin, işçi sınıfının gereksindiği hakları talep ederek bu derin çelişkiyi, çatışmayı açıkça ortaya koymalıdır. Bu taleplerin temel amacı, felsefesi kabul edilemezliğini göstermek olmalıdır. Tersi durumda safdil demokratlar konumuna düşülerek, egemenliği temel sorun edinen emperyalistlerin demokrat olabileceği, bu nedenle kitlelerin ihtiyaçlarına, taleplerine tekeller aleyhine düzenlemeler yapabileceğini düşünmek olur ki, bunun da devrimci, sosyalist düşünüş ile ilgisi yoktur. Önemli olan, elde edilebilirliği zor olanı göstermektir; zorluğun kaynağını açığa çıkarmaktır; düşmanı net olarak göstermektir. Lenin’in deyişi ile “emperyalizm ile demokrasi arasındaki” çelişki, bu çıkar çatışmasını, egemenlik kavgasını ortaya koymak açısından kriz dönemleri tam bir turnusol işlevi görür; devrimcilere, sosyalistlere tarihi bir fırsat sunar. Çünkü, “emperyalizm, genel olarak, tüm siyasal demokrasiyle çelişir”ii; öyle olduğu için de kriz dönemlerinde bu çok daha belirgin olarak açığa çıkarılıp, gösterilebilir. Peki kriz dönemlerinde “demokratik cumhuriyet” talebi emperyalist, kapitalist bir düzende mümkün müdür? Sorunun yanıtını Lenin’e bırakarak bu yazıyı bitirelim: “Demokratik cumhuriyet, kapitalizmle ‘mantıksal olarak’ çelişir, çünkü demokratik cumhuriyet, zenginle yoksulu ‘resmi olarak’ eşitler. Bu, ekonomik sistemle siyasal üstyapı arasında bir çelişkidir. Emperyalizmle cumhuriyet arasında da aynı çelişki vardır. Serbest rekabetten tekelciliğe dönüşümün, siyasal özgürlüklerin gerçekleştirilmesini daha da ‘güçleştirmiş olması’ gerçeği bu çelişkiyi derinleştirir ve ağırlaştırır”.iii Marksistler “demokrasinin sınıfsal baskıyı ortadan kaldırmadığını bilirler. Demokrasi yalnızca sınıf savaşımını daha doğrudan, daha geniş, daha açık, daha belirgin hale getirir. Gerek duyduğumuz şey de budur”.iv “Kapitalizmde, istisnasız bütün … demokratik haklar … bazı koşullara bağlanmıştır, sınırlıdır, biçimseldir, dardır ve gerçekleştirilmesi aşırı ölçüde güç bir haktır... Bütün ‘demokrasi’, kapitalizmde ancak çok ufak ölçüde ve yalnızca göreli olarak elde edilebilen ‘haklar’ın ilânını ve gerçekleştirilmesini içerir. Ama bu hakları ilân etmeksizin, bu hakları hemen şimdi getirmek için savaşım vermeksizin, yığınları bu savaşım ruhuyla eğitmeksizin, sosyalizm olanaksızdır”.v i V.I. Lenin, Marksizmin Bir Karikatürü ve Emperyalist Ekonomizm, (Çev. Y. Fincancı), Sol Yayınları, Ankara, 1979, s. 48. ii ) A.g.e., s. 53. iii ) A.g.e., s.54. iv ) A.g.e., s. 90. v ) A.g.e., s.91. Emekçiler faturayı ödememek için yürüdü! “Krizin faturasını yaratanlar ödesin!”
|
