16 Haziran 2023
Sayı: KB 2023/09

Basel’de kitlesel ve politik feminist grev!

Kapitalizmin krizi, artan siyasal gericilik çalışan kadınların maruz kaldığı çifte sömürü ve baskıyı daha da ağırlaştırıyor. Kadınlar eşitsizliğin, acımasız sömürünün ve kadın düşmanı politikaların kıskacında. Her gün dünya çapında binlerce kadın tecavüze uğruyor, taciz ediliyor ve ölümle sonuçlanan şiddete maruz bırakılıyor. Bu koşullar, adeta kadınların isyanına yol açtı. Son yıllarda dünya çapında kadın mücadelesi belirgin şekilde güçlenmeye başladı. Kadın yürüyüşleri, kadın grevleri, uluslararası 8 Mart eylemleri, kadın cinayetlerine karşı ‘Ni una menos’ hareketi ve daha nice eylemler bunu gösteriyor. 

İsviçre’de de kadınlar, toplumsal yaşamın her alanında kadın düşmanı politikalarla karşı karşıya. “Eşit işe eşit ücret!” temel talep olmaya devam ediyor. Sendikaların verilerine göre erkeklerle aynı işi yapan kadınlara erkeklerden yüzde 19,5 daha az ücret ödeniyor. Yaşlılıkta yüzde 34,6 daha az emekli maaşı alıyorlar. Ortalama gelirleri hala yüzde 43 daha düşüktür.

Grev sözcülerinden biri, “Kadınlar hala daha düşük maaş ve daha düşük emekli maaşı alıyor. Daha fazla ücretsiz iş yapıyorlar. Ayrımcılığa ve tacize maruz kalıyorlar. Sonunda somut iyileştirmelere ihtiyaç var! Bu nedenle 14 Haziran 2023’te büyük bir feminist grev çağrısı yapıyoruz” derken taleplerini de belirtmiş oluyor.

İsviçre’nin dört bir yanından 100 delege, yeni bir feminist grevin nasıl örgütlenmesi gerektiğini, talepleri ve kadın işçilerin günlük yaşamdaki haklarını daha iyi savunmak için sendikal alan başta olmak üzere her alanda örgütlenmenin güçlendirilmesi gerektiğini tartıştı. 2019 yılındaki kadın grevinin bir parçası olarak, birçok yerde yerel grev kolektifleri kuruldu.

***

2019’daki büyük kadın grevinden bu yana, kadınların durumunun iyileşmediği, hatta daha da kötüye gittiği belirtiliyor. Kadınların emeklilik yaşının 65’e çıkarılması bunun kanıtlarından biridir. Dolayısıyla kadınlar bu yıl da bir araya gelerek siyasal, iktisadi ve toplumsal taleplerini dile getirdiler. 14 Haziran günü İsviçre genelinde yaklaşık 50 kent ve kasabada eylemler yapıldı. Feminist grev kolektiflerinin yanı sıra Unia, SEV (Ulaştırma işçileri Sendikası) ile Syndicom (Medya ve İletişim Sendikası) gibi sendikalar da grev çağrısı yapmıştı.

İsviçre’nin en büyük kentleri başta olmak üzere onlarca kent ve kasabada ağırlığını genç kadınların oluşturduğu her yaştan on binlerce kadın daha fazla saygı, işyerinde cinsiyetçilik ve cinsel tacize karşı sıfır tolerans, ayrımcılık ve ırkçılığa hayır, daha fazla ücret, bakım, satış, çocuk bakımı ve temizlik sektörlerinde insana yakışır ücretler ve çalışma koşulları, ücret eşitsizliği durumunda şirketler için yaptırımlar, daha fazla serbest zaman, tam ücretle azaltılmış çalışma saatleri, daha yüksek emekli maaşları, emeklilik yaşının daha fazla yükseltilmemesi gibi talepler için sokaklara çıktı ve işyerinde grevler yaptı.

***

En büyük 20 şehirde, büyük yürüyüşler düzenlendi. Bern’de en az 20 bin kadın eşitlik için sokaklara döküldü. “Zaman, saygı, makul ücret ve emekli maaşı!” talep ettiler. Organizatörler yaklaşık 50 bin göstericiden söz etti. Zürich’te on binlerce kişinin eyleme katıldığı bildirildi. Polis Basel’deki yürüyüşe 9 bin kişinin katıldığını iddia etti. Oysa organizatörler sayının 50 binden fazla olduğunu belirtti.

 Basel’de tüm gün çeşitli etkinlikler düzenlendi. Kitle akşam saat 17.30’da toplandı ve saat 18.00 civarında yürüyüşe geçildi. En önde “Feminist grev!” pankartı açıldı. “Kadın mücadelesi sınıf mücadelesidir!”, “Sınıfa karşı sınıf!”, “Milyarlar bankalara değil, bakım hizmetine!” şiarlı pankartların taşınması dikkat çekti. Yürüyüş boyunca yapılan konuşmalar, atılan sloganlar anti kapitalist içerik taşıyordu. “Devrim, devrim, devrim!” sloganı da sıkça haykırılıyordu. İklim sorunu da eylemcilerin gündemlerinden biriydi ve “iklimi değil, sistemi değiştirin!” talebi dikkat çekiciydi.

Hemen her sektörden kadınların yanı sıra İsviçre’nin sol, anti faşist, devrimci grupları da yürüyüşe katıldı ve sloganlarıyla yürüyüşe politik bir hava kattılar. Demokratik Avukatlar Birliği’nin, polisin 1 Mayıs’taki teröründen hareketle temel hak ihlallerine karşı izleyiciler olarak birkaç ekiple yürüyüşe katılması dikkate değerdi. Uzun bir yürüyüş güzergahının ardında kitle başlama alanına gelerek ve burada kutlamalar yaparak eylemi sonlandırdı.

Kızıl Bayrak / Basel

Lozan’da 14 Haziran kadın eylemi

İsviçre’de kadın-erkek eşitliği 1981’den beri snayasada yer alıyor. Buna rağmen gelir eşitsizliği başta olmak üzere, kadına yönelik eşitsizlik ve ayrımcılık yaşamın her alanında varlığını sürdürüyor. Kadın-erkek eşitliğinin yasal “güvence” altına alınmasından on yıl sonra, 14 Haziran 1991’de ilk kadın eylemi, 500 bin kişinin katılımıyla gerçekleştirildi. Eylemin ikincisi, 500 bin kişinin katılımıyla 2019’da yapıldı. Bu yıl beşincisi yapılan kadın eylemlerine yine geniş bir katılım oldu. 

2020’de pandemi nedeniyle eylem yapılamamıştı. Onun dışında 2019’dan bu yana her sene aynı tarihte ‘Kadın Grevi’ gerçekleştirildi.

Günler öncesinden hazırlıkları yapılan eyleme bu yıl “Feminist Grev” ismi verildi. Kadınların emeklilik yaşının 65’e çıkarılmasının etkisiyle bu yıl 14 Haziran grevine çağırılar daha güçlü, mücadele vurgusu ise daha belirgindi.

Lozan’daki eylemlikler 13 Haziran akşamı Saint-François Katedrali’nin pembe renkle aydınlatılmasıyla başladı. 14 Haziran sabahı eylemler tren istasyonunda şarkılar ve danslarla başlatıldı. Sonrasında saat 17.30’da Saint-François Katedrali’nden başlayacak olan yürüyüşe kadar tüm gün boyunca tencere tava konseri, pankart atölyesi, piknik ve müzik etkinlikleri gerçekleştirildi. 

Gün içinde yuvada eğitimci olarak çalışan emekçi kadınlar, birçok yuvanın önüne giderek işyerindeki zorlukları ve düşük ücretleri geçenlere anlatılar. Eczanelerde çalışan emekçi kadınlar da düşük ücretlere, eşitsiz çalışma ortamlarına dikkat çekmek ve bir toplu iş sözleşmesi talep etmek için eczanelerin önüne gittiler. Lozan’ın en büyük devlet hastanesi olan CHUV’de hemşireler bir araya gelip, “grev otobüsü” adını verdikleri bir topluluk oluşturarak, birçok işyerinin önünden geçip insanları toplayarak yürüyüşün başlangıç noktasına geçtiler.

Saat: 17.30’da başlaması gereken yürüyüş, kitlenin çok kalabalık olmasından kaynaklı ancak bir saat gecikmeyle başlatılabildi. Güzergah Saint-François Katedrali’nden başlayıp, tren istasyonuna inip, tekrar şehir merkezinden geçerek, Riponne Meydanı’nda bitirildi.

Eylem boyunca öne çıkan “Grev, grev, grev ve eylem, budur, budur, budur çözüm!”, “Tüm dünyadaki kadınlarla dayanışmaya!”, “Tek çözüm devrim!”, “Anti-kapitalist feministler!” şiarları, kitle tarafından sık sık atıldı. Ayrıca sürekli söylenen tek nakaratlı “Buradayız, buradayız, patriarka istemese de buradayız. Kapitalizme, maçoluğa ve cinsiyetçiliğe karşı kadınlar, istemeseniz de buradayız!” şarkısı eylem boyunca söylendi.

Büyük çoğunluğu feministlerden oluşan kortejde, sol ve yeşil partiler ile sendikalar da yer aldı. Polis yürüyüşe 20 bin kişinin katıldığını iddia etse de eylemi organize edenler katılımın 40 bin kişiye ulaştığını açıkladı. Eylem Riponne Meydanı’nda festival havasında atılan sloganlar ve çalınan müziklerle son buldu.

Kızıl Bayrak / Lozan