NATO karşıtı ortak kampanya üzerine...
Geleneksel solun kötü sınavı
NATO Zirvesini dağıtmak şiarıyla aylardır çeşitli hazırlık, eylem ve etkinlikler yapan NATO ve emperyalizm karşıtı güçlerin çabası NATO Zirvesini dağıtmaya yetmedi. İşçi hareketinin son yılların en dağınık, güçsüz ve etkisiz sürecini yaşadığı, kitle hareketinin dibe vurduğu bir dönemde, pratikte NATO Zirvesini dağıtmak iddiasının elbette belli sınırları bulunuyordu. Kitlelere yönelik propaganda amacı çerçevesinde ileri sürülen bu şiarın pratik sınırları, NATO ve emperyalizm karşıtı güçlerin devrimci bir temelde, doğru politik bir hat ve pratikle yürüteceği bir faaliyetle zorlanabilirdi. Ancak NATO ve emperyalizm karşıtı güçlerin taşıdığı zaaflar nedeniyle ulaşılabilecek sınırın epeyce gerisinde kalındı.
Mevcut siyasal tablo, sınıf ve kitle hareketinin düzeyi düşünüldüğünde, zirve fiilen dağıtılamasa dahi devrimci bir temelde yükseltilecek anti-emperyalist mücadele zirvenin erken bitirilmesine neden olabilir, emperyalist haydutların apar topar ülkeyi terketmesi sağlanabilirdi. Seattledan Cenovaya gerçekleştirilen kitlesel eylemlikler zinciri sonucunda emperyalist haydutlar yeni zirveler için denizaşırı ülkelere kaçmak, dağ başlarına sığınmak zorunda kalmışlardı. İşçi ve emekçi kitlelerin sosyal ve iktisadi politikalara duyduğu tepki anti emperyalist ve anti kapitalist bir hatta yönlendirilerek NATOya karşı kitlelerin eylemli tepkisi örgütlenebilseydi bugünkü koşullarda bu sağlanabilirdi. Bu da küçümsenmeyecek bir başarı olarak NATO ve emperyalizm karşıtı güçlerin hanesine yazılabilirdi. Bunun sınıf ve kitlehareketinde uzun süredir yaşanan tıkanıklığı aşmada da önemli bir adım olacağını belirtmeye gerek dahi yok.
Elbette böylesi bir kazanım için NATO ve emperyalizm karşıtı mücadeleye sınıf ve kitle hareketinin ihtiyaçlarından bakmak gerekiyordu. Ancak 28-29 Haziran eylemlilikleri bunun böyle olmadığını göstermiştir. Kuşkusuz bu süreç tek başına 28-29 Haziran eylemlerinin tablosuyla açıklanamaz. Sol adına zirveye karşı harekete geçen veya biraraya gelen bileşenlerin anti emperyalist mücadeleye bakışı, tüm süreç boyunca ortak iş yapma adına sergiledikleri ilkesiz tutumlar, iradesizlik ve kendiliğindencilik, temel önemde yapısal zaaflara işaret etmektedir.
Bilindiği gibi reformist çevrelerden devrimci parti ve gruplara, DKÖlerden sendikalara kadar birçok gücü içinde barındıran NATO ve Bush Karşıtı Birlikin yanısıra ÖDPnin BAKı ve TKPnin İKKsı NATOya, emperyalizme ve işgale karşı bir kampanya örgütlemeye çalıştılar. Birlike geçmeden önce sözkonusu kampanyaları yürüten liberal ÖDP ve reformist TKPnin NATO karşıtı mücadeleye hangi pencereden baktığına değinmek gerekiyor.
Palavracı TKP, mücadele kapısını
parti binası önünde kapattı!
Mücadele kaçkınlığını ve düzenle uyumunu komünist yaftasıyla örtmeye çalışan bu palavracı çevrenin zora geldiğinde meydanlardan nasıl köşe bucak kaçtığını ilerici devrimci kamuoyu tezkere sürecinden hatırlayacaktır. Günübirlik eylemlerle politik prim yapmaya çalışan bu reformist çevre mücadele, kararlılık, devletin zor ve baskısını göğüslemek sözkonusu olduğunda kapısını her zaman ilerici, devrimci olana kapatmayı bir tarz haline getirmiştir. Ölüm orucu sürecinde devrimci tutsaklara yönelik azgın devlet terörü dışarda tutsak yakınlarına, devrimci gruplara ve ilerici kamuoyuna yönelmeye başlayınca direnişi dışarda sürdüren ailelere kapılarını kapatmış, direnişi devlet ağzıyla karalamaya girişecek kadar da utanç verici bir tutum sergilemişlerdi.
NATO Zirvesine karşı mücadelede de TKPnin sergilediği tutum bundan çok farklı olmamıştır. Üstelik aylar öncesinden başlattıkları İstanbul NATOya kapılarını kapatıyor! kampanyası tam bir komediye dönüşmüş, sonuç fiyasko olmuştur. Aylar öncesinden NATO Zirvesini yayınlarında temel gündem haline getirdiler ve koca koca laflar ettiler, devrimci tutuma ilişkin ahkam kestiler. Komünistin 6 Mayıs tarihli sayısında Aydemir Güler köşesinden 1 Mayıstan aldığı mesajı şu cümlelerle ifade ediyordu: NATO protestosu kimi çevrelerin fantezi nitelikli toplantıları için bölünmemelidir. NATOnun karşısına en büyük güçle ve devrimci bir tutumla çıkmak varken, örneğin İstanbulun uzak semtlerinde yasallık arayışına sapılmamalıdır. Haziran sonunda emperyalizm Türkiye ile ilgili yaklaşımlarını yeniden masaya yatırmak ihtiyacını hissetmelidir. 1 Mayıstan yukarıdaki mesajı çıkartabildiğimiz ölçüde 28 Haziranda da bu sonucu elde edebileceğiz (abç)
Bırakalım 28-29 Haziran tarihlerine devrimci bir tutumla hazırlanmayı, 27 Haziranda eylemin yapılacağı yer üzerinde dahi kararlı bir tutum gösteremediler. Öncesinde Birlik, BAK ve İKKnın ortaklaştığı ve 27 Haziran için duyurusunu yaptığı Vatan Caddesine Valilikin izin vermemesi üzerine ve üstelik diğer bileşenlerle görüşmeler sürerken Emniyete Kadıköy için başvuruda bulundular. Devletin ilk baskısı karşısında değil kararlılık göstermek, zirvenin yapıldığı Avrupa Yakasından Anadolu Yakasına gönüllü sürgün oldular.
İlkesiz ve arsızca bir manevrayla kesimsel hesaplarını (buna oportünist korkaklıklarını da denebilir) mücadelenin ihtiyaçlarının önüne koyan TKP, 28 ve 29 Haziran tarihlerinde Birlikin fiili eylem yapma noktasında ortaklaşma girişimlerini ise aylar öncesinden planladıkları ve duyurusunu yaptıklarını gençlik kampını bahane göstererek geri çevirmiştir. Düşünün ki bu tatlı su solcuları, aylar öncesinden NATO Zirvesinin tarihi belli olmasına ve neredeyse altı aydır yürüttükleri İstanbul NATOya kapılarını kapatıyor! kampanyasına rağmen tutup tam da NATO Zirvesiyle aynı günlere (28-29 Hazirana!) gençlik kampı koyuyorlar ve böylece zor günlerden sıvışmanın zeminini peşinen yaratmış oluyorlar. Şehir aydını olup da böyle ilkel köylü kurnazlıklarına başvurabilmek TKPye özgü olsa gerek.
Peki 28 Hazirana en büyük güçle ve devrimci bir tutumla çıkmak gerektiğini ifade eden TKP, bu tarihlerde ne yapmıştır? 28 Haziran Pazartesi günü saat 09.00da emperyalist haydutlar İstanbulun göbeğinde kanlı ve kirli hesaplar planlarken, Birlik bileşenleri Okmeydanı ve Meciyeköyde fiili bir eylem yaparken, TKP en olmadık fanteziyi kurgulamış; dünyanın değişik ülkelerinden komünistler ve barış örgütü temsilcileri ile NATOya karşı mücadelenin güncel sorunlarını tartışmak üzere bir konferans toplamıştır!
Elbette koca bir günü bir konferansla geçiştirmekle yetinmediler. Aynı gün saat 13.00te Beyoğlu ilçe binası önünde bir basın açıklaması gerçekleştirdiler. Sahnelenen komediye bir parça inandırıcılık kazandırmak için güya Taksim Meydanına yürümeye niyetlendiler. Polisin engeliyle karşılaşınca fiili tutum almak bir yana yasallık arayışlarını diyalogla güçlendirdiler. Polis, uslu uslu yürüyeceklerine dair söz aldıktan sonra, kitleyi temsilen yöneticilerden oluşan bir grubun Fransız Konsolosluğu önüne gitmesine izin verdi. 28 Haziranda İstanbulun merkezine onlarca kilometre uzaklıktaki Kemerburgazda gerçekleştirilen gençlik kampına ise hiç değinmiyoruz.
Zirve sonrası alınan kararlara karşı mücadele için nasıl bir muhalefet yürütülmesi gerektiği üzerine 1 Temmuz tarihli Birgün gazetesine inciler döken Aydemir Güler, zirve protestolarına yönelik devlet terörünü polisin tercihi olarak sundu. Halkı aydınlatmaya dönük bir olanak çıktı. Bunun olaylı mı olaysız mı olacağı konusundaki tasnife karşı çıkmalıyız. Çünkü bu muhalefetin olaylı olup olmaması polisin ve devletin tercihi oluyor!
Devletin zirveden haftalar önce başlattığı terörden nasibini almamak için hiçbir ciddiyeti olmayan bahanelerle fiili ve meşru eylemlerden kaçan bu karakol görmemişlerin partisi, böylece bu alandaki namına bu defa da helal getirmemiş oldu. Ancak yüzlerce eylemci fiili ve meşru eylemlere katıldığı için devletin azgın terörüne maruz kalırlarken böylesine zorlu bir süreci burnu dahi kanamadan atlatmış olmanın verdiği eziklikle, mücadele kaçkınlıklarını devletin ve polisin tercihi argümanıyla örtmeye çalışıyor.
Haberin devamında A. Güler, zirve kararlarına karşı mücadelenin önemini şu ifadelerle vurguluyor, NATOnun lağvedilmesi ve ABD üslerinin kapatılması konusundaki taleplerde ısrarcı olmalıyız. Daha da ilerisi, bugünü zorlayarak, Afganistandaki askeri birliğin geri çekilmesini istemeliyiz. Bu da zirve sürerken Kemerburgaza kaçanlara Edirneye doğru yol göründüğünü gösteriyor.
Devrimci mücadelenin zorluklarından ve bu mücadelenin gerektirdiği bedelleri ödemekten kaçanların sığınağı TKP, NATO, işgal ve emperyalizme karşı mücadelenin sorumluluğuyla değil taban gücünü etkilemek ve genişletmek hesaplarıyla davranmış, bildik küçük hesaplarla süreci kendi ihtiyaçlarına göre değerlendirme yoluna gitmiştir.
Liberal ÖDP ve BAKın medyadik eylemleri
NATOya karşı kampanya yürüten bir diğer oluşumda ÖDPden ibaret BAK oldu. Aydın ve sanatçı ağırlıklı güçlere dayanarak medyatik eylemlere yönelen ÖDP, Susurluk sonrası sokak temizleme eylemine 28-29 Haziranda bucak bucak kaçtığı NATO Vadisini ekledi. NATO Zirvesinde alınan kararları protesto eden ÖDPliler, bu kararlara karşı mücadeleyi süpürge eylemiyle başlattıklarını ilan ettiler.
Yaklaşık bir ay boyunca aydın ve sanatçılarla NATOya karşı kültürel ve sanatsal etkinlikler düzenleyen BAK, 29 Haziranda düzenlediği alternatif zirveyle NATO Zirvesinin sonuç bildirgesine karşı barış bildirgesi yayınladı. Anti emperyalist mücadele görevlerine ilişkin devrimci bir perspektiften ve sınıfsal bir kavrayıştan tümüyle uzak bu liberal platform, içi boş bir barış ve adalet söylemiyle medyatik eylemlere yönelmekte buluyor çareyi.
NATO Karşıtı Birlik bileşenleri
Devrimci grup ve partilerin içinde yeralması nedeniyle NATO ve emperyalizm karşıtı mücadeleyi devrimci bir temelde yürütme potansiyeli taşıyan NATO Karşıtı Birlik, içinde yeralan reformist çevrelerin Birlike rengini vermesi sonucu etkisiz kalmıştır. Elbette bu reformizmin gücünden değil devrimci grupların zayıflığından kaynaklanan bir sonuçtur.
Solun birçok rengini içinde barındıran Birlikin emperyalizm, işgal, savaş, barış vb. temel ilkesel ve ideolojik konulara dokunmadan taktik politikada asgari düzeyde biraraya gelme çabası, Birlikin siyasal yönelimini reformizmin etkisine açık hale getirmiştir. Bu durum Birlikle birlikte ortaya çıkan bir tablo da değildir. Reformist solun düzenle bütünleşme yolunda bu denli hızlı adımlar atmadığı, arasına belli bir takım sınırlar çizdiği bir dönemde bile geleneksel küçük burjuva akımlar reformist solla biraraya gelme konusunda daha hassas davranabiliyor, ilkesel tutumlar alabiliyordu. Ancak tasfiyeci süreçlerin de etkisiyle devrimci iddia ve kimlikteki zayıflama, devrimci-demokrat akımlarla reformist sol arasındaki ayrımı giderek silikleştirmiştir.
Geleneksel küçük burjuva akımların yaşadığı genel ideolojik zayıflık ve erezyon, onları, bir güç olarak gördükleri reformist solla birlikte davranmak konusunda fazlasıyla istekli ve hevesli hale getirmiştir. Kolayından iş yapma ve kestirmeden güç olma kaygısı, pratikte bu akımların bir kısmı için ilkesel ve politik ayrımları anlamsızlaştırmıştır. Geleneksel küçük-burjuva akımların bu yapısal zaafları, sonuçta Birlikin tutarlı bir anti emperyalist mücadeleyi geniş işçi ve emekçi kitleler içinde örgütleme iradesini boşa çıkardı.
Tüm bu tablo Birlikin, emekçi kitleler dururken neden yüzünü aydın ve sanatçılara döndüğünün, fabrikalar dururken neden medyatik eylemlere yöneldiğinin yanıtını da vermektedir. Sorun hiç de niyetlerle sınırlı değildir. Bu çerçevede Birlike iki eğilimin hakim olduğunu söyleyebiliriz. Birincisi geleneksel küçük-burjuva devrimci grupların NATO ve emperyalizm karşıtı mücadeleyi dar güçlerine dayalı militan direniş algılayışı, ikincisi reformist solun günü kurtarmaya dönük mücadele kaçkını küçük hesapları. Birlikin toplam sürecini ve 28-29 Haziran eylemliliklerini bu doğrultuda değerlendirmek gerekiyor.
Birlikin siyasal yöneliminde etkisiz kalan devrimci grupların diğer NATO karşıtı bileşenlerle süreci ortaklaştırma adına gösterdikleri iddiasızlık ve iradesizlik, 28-29 Haziran günlerinde kitlelerin militan direnişini hayata geçirme zeminini tümden ortadan kaldırmıştır.
Diğer NATO karşıtı oluşumlarla (BAK ve İKK, buna sendikaları da ekleyebiliriz) 28-29 Haziran eylemliliklerini ortaklaştırmak kaygısıyla hareket eden ve Birlik adına görüşmeciler içerisinde bulunan çevreler (EMEP, SDP, EHP, Halkevleri, HÖC, ESP) 27 Haziran eylemiyle sınırlı bir birlikteliki bozmamak uğruna TKPnin manevrasıyla eylemin Vatan Caddesinden Kadıköye yalıtılmasına sessiz kalmıştır. Üstelik diğer bileşenlerle yapılan görüşmelerde BAK ve TKPnin 28-29 Haziranı boşa düşürme niyeti açığa çıkmışken. Görüşmeciler, TKPnin kendini öne çıkarma tutumlarından duydukları rahatsızlıkları dile getirmelerine rağmen, onun bu ilkesizliğine karşı tutum almak yerine ona yedeklenmişlerdir.
27 Hazirana kadar süreci diplomatik görüşmeler, protesto eylemleri, aydınların desteğini örgütleme uğraşı ve şenlik organizyonu ile geçiren Birlik, kitlelerin emperyalizme karşı tepkisini, işgale duyduğu öfkeyi örgütlemekten uzak kalmıştır. Bu temel zaaf ve eksiklik sonucunda, 28-29 Haziran günleri yaklaştıkça, Birlik bileşenleri, kendi konum ve tarzlarına uygun bir NATO karşıtı eylem planlamıştır. Reformist çevreler fiili ve meşru bir eyleme yönelik devlet terörünü göze alamadıkları için alanlardan kaçmış, küçük burjuva devrimci gruplar da kendi güçleriyle sınırlı, Okmeydanına sıkıştırılmış bir NATO karşıtı direnişle günü kurtarmaya çalışmıştır. Sözkonusu eğilimler 28 Hazirana birkaç gün kala yapılan Birlik toplantısında çok net açığa çıkmıştır.
Baştan beri devletin baskı ve terörüne maruz kalma riski taşımayan her türlü eylem ve etkinlikte kendini öne çıkarmaya özel bir gayret gösteren, basın açıklamasından Gezi Parkı eylem ve etkinliklerine kadar bir dizi konuda merkezi politikalarını ifade eden EMEP temsilcisi, NATO Zirvesini dağıtmak iddiasıyla planlanan 28 Haziran Mecidiyeköy eylemine dair tek bir düşünce, görüş ve öneri belirtmemiştir. Kimi zaman gereksiz ufak bir ayrıntıyı dahi saatlerce tartışma ihtiyacı duyan Birlikin 28 Haziran eylemi üzerine yaptığı toplantı, Birlikin tüm süreç boyunca yaptığı en kısa toplantı olmuştur. Bu süreçten itibaren fiilen dağılmış olan Birlik, hukuken devam etmiştir. Nitekim 27 Haziran eylemine taşıdığı kitlesiyle övünen EMEP, 28 Haziran Mecidiyeköy eylemine ancak sembolik bir düzeyde katılmıştır.
NATO Zirvesinin ardından Levent Tüzelin 1 Temmuz tarihli Birgün gazetesinde kampanya sürecini değerlendirirken dile getirdikleri, yasal zeminlerde kendini güvencelemeye çalışan EMEPin süreçten çıkardığı dersi özetlemektedir: ... Zirveye dönük kampanyalar yetersiz kaldı. Esas bundan sonra uzun bir sürece yayılan muhalefet ihtiyacı ortaya çıktı. Halkı tedirgin eden eylemler yerine, toplumun geniş kesimlerinin katılacağı kampanyalar oluşturulmalı.
Sonuçta devlet terörüne açık fiili ve meşru bir eylem sözkonusu olduğunda reformist solun mücadeleden kaçma tutumu ilk değildir, son da olmayacaktır. Reformizm düzenle sorunsuz bir solculuk değilse nedir ki?
Küçük burjuva akımların NATO direnişi
İdeolojik ve ilkesel ayrımları gözetmeden reformist solla yanyana gelmeye ve kolkola girmeye özel bir heves gösteren bazı küçük burjuva halkçı gruplar, Birlike devrimci bir temelde müdahale etme doğrultusunda neredeyse tümüyle iradesiz kaldılar. Bu iradesizliğin bir uzantısı olarak, NATOya ve emperyalizme karşı kitlelerin militan eylemlilikleri için çaba göstermek yerine, 28 Haziran günü Okmeydanında dar devrimci güçlerle sınırlı bir eylem örgütleme yoluna gittiler.
Devrimci mücadelenin temel görev ve sorumluluklarıyla değil daha çok grupsal kaygılarla hareket eden sözkonusu akımlar, altını boşaltarak reformist çevrelerin insafına terkettikleri Mecidiyeköy eylemini pasif, kitlelerden yalıtık -üstelik devletin ortamı terörize etmede etkin bir şekilde kullandığı- Okmeydanı çatışmasını ise devrimci ilan ettiler. Birlik içinde kampanya sürecini reformist çevrelerin gölgesinde geçiren, onların kaygılarını gözetmeye çalışan bu gruplar, devrimciliklerinin ölçütünü de Okmeydanında kimin daha çok çatıştığıyla belirlemiş oldular.
Komünistlerin ilkeli ve tutarlı
mücadele pratiği
Komünistler tüm bu zaaf ve eksiklikleri önden tespit ederek, buna rağmen Birlik içinde yeraldılar. Ancak faaliyetlerini bununla sınırlamadılar. Daha en baştan örgütlenecek eylemlerin güçlü geçmesi için üzerlerine düşen görev ve sorumlulukları yerine getireceklerini ilan ettiler, buna uygun davrandılar. Ancak asıl olarak yüklenilmesi gereken halkanın kendi bağımsız faaliyetleri olduğunun altını çizdiler. Güç ve olanakları çerçevesinde buna uygun bir kampanya süreci örgütlemeye azami çaba gösterdiler. Bunda asgari bir başarı da elde ettiler.
Toplantılarda ve yayınlarında Birlike yönelik eleştirilerini devrimci kaygılarla dile getirdiler. 28 ve 29 Haziran eylemlerinin kitlelerin fiili ve meşru gücüne dayanması kaygısıyla hareket ettiler. Sürece mücadelenin ihtiyaçları doğrultusunda baktılar, bu sorumlulukla davrandılar.
Geleneksel küçük-burjuva grupların bildik sol sekter tarzına ve bu tarza yönelik tüm eleştirilerine rağmen, mahalle halkının desteği sürdüğü sürece Okmeydanı eyleminde aktif olarak yeraldılar. Yoldaşlarımız ve tüm güçlerimiz faşist devletin terörüne karşı alınması gereken devrimci tutumun gereklerini hakkıyla yerine getirdiler.
|