Sacco ve Vanzetti...
Ezilenler ulusunun yürekli neferleri!..
Sacco-Vanzettiyi insanlığın vicdanında canlı tutmak için
herşey yapılmalıdır...
Albert Einstein
20. yüzyılın başları... Avrupadan gemiler dolusu insan yeni dünyaya akın etmekteydi. Gemiler, memleketlerinde fırsat yakalayamamış olanları, fırsatlar ülkesi Amerikaya taşıyordu. Gemilerden inenleri, aradıkları fırsatlar değil karanlık fabrikalar, köhne evler, yoğun sömürü koşulları beklemekteydi. Birinci Dünya Savaşı ile birlikte yaşamları daha da ağırlaşacaktı. İşsizlik artmış, ücretler ise çok düşüktü. Tekeller palazlanmakta, yoksulluk giderek daha fazla artmaktaydı.
Bu sömürü ortamında en dipte yeralanlar ise okyanusu aşıp oraya giden göçmen işçilerdi. Göçmen işçiler zencilerle beraber hep ağır işlerde, en düşük ücrete çalışıyorlardı. Tüm bunlara karşı, yoksulluğa ve sömürüye karşı sesler yükseliyordu. 1918 ve 1919da grevler düzenlenmiş, milyonlarca işçi bu grevlere katılmıştı.
Bu hareketlerin önünü kesebilmek için anti-komünist dalga tırmandırıldı. 1920de 70 kentte aynı anda gerçekleştirilen baskınlarda 6 bini aşkın kişi tutuklandı. Parti binaları basıldı, yöneticileri tutuklandı. Tutuklananlar, kentlerin büyük caddelerinden kelepçeli olarak toplu halde geçirildiler. İşkence yapıldığı herkesçe biliniyordu. Basının da desteğiyle tüm ülke bir korku ve dehşet ortamına sokuldu. Sokaklar o yıllarda da tekin değildi, soygunlar ve cinayetler kol geziyordu. Ayrıca yüzleri maskeli, ırkçı Klu Klux Klanların üye sayısı 5 milyona yaklaşıyordu.
20. yüzyılın başlarında ABD, cehennemin diğer adı idi...
Yedi yıl ölümün karşısında
gülerek durdular...
15 Nisan 1920de Boston kentinde bir soygun sırasında bir cinayet işlendi. O yılların Amerikası için alışılageldik bir durumdu. Olayın ardından teşhis edilen üç kişiyi elinden kaçıran polis, iki göçmeni durdurdu. Silahlı olan bu iki göçmenin üzerinde bir anarşist bildirinin müsvetteleri vardı. Bu iki kişi; Nicola Sacco ve Bartolomeo Vanzettiydi. Birisi işportacı diğeri ayakkabıcı olan bu iki İtalyan göçmeni hemen tutuklandı. Onlar birer militan işçiydiler ve tutuklandıkları sırada, matbaada çalışan bir İtalyan gencin intiharı üzerine düzenlenecek olan bir mitingin hazırlıklarıyla uğraşmaktaydılar.
Sacco ve Vanzettiyi bundan sonra 7 yıl sürecek bir yargılama süreci beklemekteydi. Onlar, yalancı tanıkların, ırkçı mahkemelerin ve ölümün karşısında yıllar boyu mücadele ettiler. Yıllar boyunca dışarı mektuplar göndererek yaşadıkları haksızlığı tüm dünyaya duyurmak için uğraştılar.
Yargılama süreci bir komediden farksızdı. Jüri sözcüsü, her sabah mahkeme salonuna girdiğinde bayrak karşısında saygı duruşunda bulunan bir polis emeklisiydi. Jürinin tamamı varlıklı kişilerden oluşuyordu. Savcının konuşması üzerine yargıcın jüriye dönüp Kararınızı verirken Fransada savaş alanlarında ölen yiğit askerlerimizi düşünün. Aynı vatanseverlik duygusuyla kararınızı verin demesi, verilen kararın nasıl alındığının da bir göstergesi olarak kayıtlara geçirildi. Gerçekte cinayeti işleyen kişinin itirafı da sonucu değiştirmedi. Sacco ve Vanzetti elektrikli sandalye ile ölüm cezasına çarptırıldı.
Tüm dünyada dikkatle izlenen davada açıklanan idam cezası, dünyanın her yerinde yankılandı. Kararın durdurulması için aralarında H. G. Wells, George Bernard Shaw, Romain Rolland, Katherine Ann Porter, Sinclair Lewis, Marie Curie, Albert Einsteinın da bulunduğu yüzbinlerce imza toplandı. İdamın gerçekleştirildiği 23 Ağustos gecesi New Yorktan Parise, Havanadan Amsterdama dünyanın pek çok kentinde büyük mitingler düzenlendi. Bostonda toplanan 250 bin kişiye polis ve asker saldırdı, pek çok kişi gözaltına alındı.
Sacco ve Vanzetti elektrikli sandalyede idamı beklerken, Nazım Hikmet onlar için şu dizeleri yazacaktı;
Yanıyordu kanlarında şavkı İtalya güneşlerinin
koştular temiz esmer alınlarla hayatın sesine,
dövüştüler yanında dövüşen kardeşlerinin.
Yeni dünyada düştüler eski zulmün pençesine!
Yedi yıl ölümün karşısında gülerek durdular.
Elektrikli iskemleye
kadife bir koltukmuş gibi oturdular.
Yürekleri dört bin volta yedi dakka dayandı.
Yandı yürekleri
yedi dakka yandı!..
Çünkü biz yoksullardan yanaydık...
Sacco ve Vanzetti, yaşamlarını özgürlük mücadelesine adamışlardı. Onlar, suçsuz oldukları bu denli ortadayken neden idam cezası aldıklarını iyi biliyorlardı. Vanzetti, Sacconun oğlu Danteye yazdığı mektupta şöyle diyordu:
Hiç aklından çıkarma Dante, bunları hep hatırla; biz suçlu değiliz, bizi bir yığın uydurma ve yalanla mahkum ettiler; yeniden yargılanmamıza karşı çıktılar ve eğer yedi yıl, dört ay, onbir gün süren tarifsiz acılardan sonra bizi idam ediyorlarsa, bunun sebebi sana demin söylediklerimdir, çünkü biz yoksullardan yanaydık, insanların insanlar tarafından ezilmesine ve sömürülmesine karşıydık.
Sacco ve Vanzettinin idamı o gün de sonrasında da hep gündemde kaldı. Onlar sadece iki militan işçi değildir. Dünyayı iki ulusa bölen kapitalizm çağında ezilenler ulusunun yürekli neferleridir. Bostonda yenik düşmüşlerse de, onlar; geleceği kucaklayacak olanlara ilham kaynağı olacaklardır.
Yenenler neden korkuyorlar
caddelerde görünmekten?
John Dos Passos Büyük Para isimli kitabında Sacco ve Vanzettiyi anlatır;
Dolarlar, silahlar, silahlı kuvvetler, enerji santralleri onların malı. Elektrikli sandalyeyi yaptıranlar, şalteri indirecek celladı kiralayanlar onlar. Artık biz iki ulusuz. Ülkemiz Amerika; yenik düştü, yasaları satın alan ve çit çekip otlakları ayıran, ormanları kesip kağıt hamuru yapan ve güzel kentlerimizi teneke mahallesine dönüştüren, insanlarımızı bedavaya çalıştırıp herşeylerini yağmalayan ve canları isteyince şalteri indirecek celladı kiralayanlar onlar
Göçmen sömürü karşıtları kara giysiler içinde. Kent; sakin, muzaffer ulusun insanları sokaklarda yoklar. Yenenler neden korkuyorlar caddelerde görünmekten? Caddelerde yalnızca yenilenler var; başları eğik. İki göçmenin ölülerinin yakılacağı mezarlığa kadar caddeler yenik ulusun. Yağmur çiseliyor kaldırımlarda sıra olmuşuz dirsek dirseğe sessiz
Yenik düşmüş Amerikayız
|